Czym są wolne licencje Creative Commons
Dzisiaj każdy jest potencjalnym autorem dzieła. Pisząc post na Facebooku lub umieszczając zdjęcie na Instagramie możesz stać się autorem dzieła. Czym jest dzieło określa dokładnie Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. 1994 nr 24 poz. 83 z późn. zm.). Ona definiuje utwór jako termin prawniczy i brzmi to następująco:
UTWÓR
jest to każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.
Amerykańska organizacja non profit podjęła się stworzenia systemu praw autorskich, który byłby bardziej przyjazny dzieleniu się treścią w internecie, a jednocześnie w sposób przejrzysty dbał o prawa autorów. System ten opiera się na pojęciu niektóre prawa zastrzeżone (ang. some rights reserved) zamiast wszelkie prawa zastrzeżone (ang. all rights reserved). Creative Commons nie służą do zastrzegania swoich praw, które i tak przysługują nam na mocy Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, a jedynie regulują prawa jakimi chcemy się jako autorzy podzielić z innymi. Creative Commons to wolność pod kontrolą – dajemy lub dostajemy prawa do korzystania z utworu, prawa ograniczone pewnymi konkretnymi warunkami. Stworzono 4 warunki licencji CC:
BY (Uznanie Autorstwa) – trzeba podpisać autora
NC (Użycie niekomercyjne) – nie wolno czerpać zysków finansowych z używania utworu
ND (Bez utworów zależnych) – nie wolno modyfikować utworu
SA (Na tych samych warunkach) – trzeba udostępnić utwór, lub utwór zależny, na tych samych warunkach licencji.
Warunki można dowolnie łączyć tworząc odpowiednią dla nas licencję. Na tej zasadzie powstają kombinacje:
Uznanie autorstwa 2.0 Polska (CC BY)
Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 2.0 Polska (CC BY-ND)
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 2.0 Polska (CC BY-NC-ND)
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 2.0 Polska (CC BY-NC)
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 2.0 Polska (CC BY-NC-SA)
Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 2.0 Polska (CC BY-SA)
Zapis graficzny w postaci ikonek, możliwość elastycznego dopasowania warunków, na których chcemy udostępnić utwór oraz czytelny dla wyszukiwarek internetowych system rozpoznawania kodu, to wielkie zalety tego systemu. Żeby określić licencję, którą chcemy się podzielić i czytelnie opisać utwór mamy do dyspozycji Interfejs wyboru licencji. Dzięki niemu mogę do niniejszego artykułu dołączyć kod i wygląda to tak:
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Teraz coś dla wzrokowców – infografika, która pomoże Tobie zrozumieć o co w tym chodzi. Została ona udostępniona na zasadzie CC, sprawdź jak ją oznaczyłam (podpis pod infografiką).
CC-infografika, Centrum Cyfrowe, Vivid Studio, licencja CC BY
Domena publiczna – public domain
Jak być może zauważyłeś, istnieje jeszcze Creative Commons Zero (CC0). Jest to tzw. domena publiczna. Opisując utwór w taki sposób informujesz, że uwalniasz go do domeny publicznej i ten utwór nie podlega żadnym ograniczeniom prawa autorskiego ani prawom pokrewnym. Słowem, można z niego korzystać dowolnie: prywatnie, komercyjnie i możesz utwór przerabiać. Pamiętaj jednak, że utwór nadal ma autora, nie możesz przypisać autorstwa sobie. Tekst podstawy prawnej, na której licencja działa w Polsce możesz sprawdzić tu.
Utwór taki możesz oznaczyć za pomocą metadanych. Zrobisz to online na specjalnie przeznaczonej do tego stronie. Dzięki temu będzie można go znaleźć za pomocą wyszukiwarki. Np. dopisując do szukanego hasła CC0 (<–zero ;) ) lub w taki sposób w Google:
Wyszukane w ten sposób grafiki są zawsze opisane, należy sprawdzić, czy obrazek posiada odpowiednią licencję i czy wyszukiwarka nie „pomyliła się”. Jest to jednak duże ułatwienie i często sama w ten sposób szukam bieżących ilustracji.
Dzieła automatycznie przechodzą do domeny publicznej po 70 latach od śmierci autora (na mocy prawa międzynarodowego). Wyjątkami są te stanowiące znaki marki lub w inny sposób opatentowane. Żeby sprawdzić, czy dany utwór przeszedł już do domeny publicznej, możesz wypełnić test na stronie http://domena.koed.org.pl/
To wszystko.
Jeśli chcesz poznać więcej szczegółów na temat Licencji Creative Commons, szukaj u źródła https://creativecommons.org/licenses/
Udostępniaj wartościowe treści – podziel się ze znajomymi :)
Jeśli masz jakieś uwagi lub chcesz okazać mi wsparcie, proszę skomentuj.
Heja!
O, ale super. Wszystkie informacje w jednym miejscu!
Tak ma być wszysto w jednym miejscu
Właśnie ostatnio zastanawiałam się nad tym tematem. Teraz chyba wiem już, co potrzebowałam :-)